Cách nhận biết triệu chứng táo bón và chẩn đoán táo bón ở trẻ

Táo bón là một vấn đề thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ và nó gây ra nhiều khó chịu và cảm giác đau đớn cho con. Tuy nhiên, các triệu chứng táo bón, đặc biệt là táo bón mạn tính có thể được nhận biết và chẩn đoán một cách đơn giản nếu mẹ biết những nguyên nhân và dấu hiệu cần chú ý.

Dưới đây, Buddilac sẽ giới thiệu đến mẹ cách nhận biết và chẩn đoán táo bón ở trẻ em, từ các nguyên nhân phổ biến đến các biến chứng táo bón và cách điều trị hiệu quả. Nếu bạn đang có con em bị táo bón mạn tính hoặc quan tâm đến vấn đề này, hãy cùng đọc và tìm hiểu thêm thông tin chi tiết về chủ đề này nhé!

Nguyên nhân không đi đại tiện được ở trẻ

Táo bón ở trẻ em có nhiều nguyên nhân khác nhau, tuy nhiên sẽ có một số nguyên nhân không đi đại tiện được, gồm:

Chế độ ăn uống không đủ chất xơ: Nếu trẻ ăn ít rau, củ, quả hoặc thức ăn giàu chất bột và đường, có thể dẫn đến táo bón.

Thiếu nước: Khi con không uống đủ nước hoặc uống nhiều nước ngọt thay vì nước tinh khiết cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng táo bón.

Thiếu hoạt động thể chất: Trẻ không vận động đủ hoặc ngồi quá lâu, cơ thể sẽ không tiêu hóa thức ăn tốt sẽ gây ra tình trạng này.

Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau hoặc thuốc chống co thắt đường tiêu hóa có thể gây ra táo bón.

Bệnh lý: Các bệnh lý như bệnh thận, bệnh tuyến giáp, bệnh dạ dày hoặc đường ruột là nguyên nhân dẫn đến táo bón.

Rối loạn thần kinh: Một số trẻ có thể bị táo bón mạn tính do rối loạn thần kinh, gây ra sự cằn cỗi của đường tiêu hóa.

Rối loạn tiêu hóa: Các rối loạn tiêu hóa như bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng có thể dẫn đến táo bón ở trẻ. Trên đây là những nguyên nhân không đi đại tiện được ở trẻ mà mẹ cần chú ý để có thể chăm sóc con tốt nhất.

Các triệu chứng táo bón ở trẻ em

Các triệu chứng táo bón ở trẻ em có thể khác nhau tùy vào từng trường hợp cụ thể, Mặc dù thế nhưng vẫn sẽ có những triệu chứng thường gặp nhất, từ đó gây ra những biến chứng táo bón nguy hại cho cơ thể, bao gồm:

Khó đi vệ sinh: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc đi vệ sinh và không thể đáp ứng nhu cầu của cơ thể.

Đau bụng: Táo bón có thể gây ra cảm giác đau bụng ở trẻ, đặc biệt là khi con cố gắng đi vệ sinh.

Đái buốt: Tình trạng táo bón gây ra cho bé cảm giác đái buốt hoặc rắc rối trong việc đi tiểu.

Cảm giác chưa đi vệ sinh hết: Trẻ có thể có cảm giác chưa đi vệ sinh hết sau khi đã đi vệ sinh.

Chỉ đi vệ sinh ít lần: Trẻ chỉ đi vệ sinh ít lần trong ngày, hoặc cảm thấy khó khăn trong việc đi vệ sinh hằng ngày.

Nôn và buồn nôn: Táo bón mạn tính có thể gây ra các triệu chứng nôn và buồn nôn ở trẻ.

Thay đổi về hành vi: Trẻ có thể trở nên bực bội hoặc khó chịu khi bị táo bón. Nếu bé của bạn có những triệu chứng trên, bạn nên tìm kiếm sự tư vấn của bác sĩ để có thể chẩn đoán táo bón một cách chính xác tình trạng và hướng dẫn điều trị phù hợp.

Cách chẩn đoán táo bón ở trẻ mẹ cần biết

Việc chẩn đoán triệu chứng táo bón ở trẻ em thường được xác định dựa trên các triệu chứng táo bón và dấu hiệu mà trẻ đang gặp phải. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán chính để xác định tình trạng táo bón ở trẻ em để ngăn ngừa những biến chứng táo bón có thể xảy ra.

Phương pháp 1: Khảo sát triệu chứng

Với phương pháp này, bác sĩ có chuyên môn sẽ kiểm tra kỹ các triệu chứng sau:

• Tần suất đi tiêu: Tần suất đi tiêu của trẻ  như đi bao nhiêu lần trong ngày và trong thời gian gần đây nhất trẻ đã đi tiêu bao nhiêu lần. Thông thường, bé hơn 4 tuổi thường đi tiêu nhiều hơn so với trẻ lớn và số lần đi tiêu có thể dao động từ một lần mỗi ngày đến nhiều lần trong ngày.
• Kích thước phân: Có bao nhiêu lớp phân được hình thành trong một lần đi tiêu và kích thước của chúng như thế nào. Kích thước phân nhỏ hoặc mảnh hơn bình thường có thể là một dấu hiệu của táo bón.
• Độ dẻo của phân: Độ dẻo của phân của trẻ, liệu chúng có dễ dàng đi qua đường tiêu hóa hay không. Phân cứng và khô có thể là dấu hiệu của táo bón.
• Màu sắc của phân: Màu sắc của phân của trẻ có màu đen hoặc đỏ không bình thường, nhưng cũng có thể chỉ ra táo bón mạn tính nếu phân có màu xanh lá cây hoặc màu trắng, dẫn đến dấu hiệu khó tiêu.
• Triệu chứng táo bón khác: Các triệu chứng khác mà trẻ đang gặp phải như đau bụng, buồn nôn, hoặc các triệu chứng khác như khó thở hoặc đau ngực. Những triệu chứng này có thể liên quan đến tình trạng táo bón mạn tính.

Phương pháp 2: Kiểm tra vật lý

Kiểm tra vật lý là một phương pháp chẩn đoán táo bón ở trẻ em thông qua việc kiểm tra các tình trạng vật lý trên cơ thể của trẻ. Cụ thể là:

• Kiểm tra bụng: Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra bụng của trẻ để tìm kiếm bất kỳ dấu hiệu khối u hoặc các vấn đề khác trên đường tiêu hóa. Họ cũng sẽ xác định vị trí của các khối u, nếu có.
• Kiểm tra trực tràng: Sử dụng một dụng cụ gọi là tay ngoài để kiểm tra xem có bất kỳ cặn bã nào trong trực tràng của trẻ. Nếu cần thiết, bác sĩ cũng có thể sử dụng một ống nhỏ được gọi là ống nội để kiểm tra khu vực này cẩn thận hơn.
• Kiểm tra hậu môn: Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra hậu môn của trẻ để tìm kiếm các dấu hiệu bất thường, bao gồm sưng tấy, đỏ hoặc nổi lên. Các dấu hiệu này có thể chỉ ra rối loạn tiêu hóa hoặc các vấn đề khác liên quan đến táo bón.
• Kiểm tra tình trạng chức năng của cơ bắp đường tiêu hóa: Trẻ có thể được bác sĩ yêu cầu làm một số động tác hoặc kiểm tra động tác của trẻ để xác định tình trạng chức năng của các cơ bắp đường tiêu hóa. Nếu các cơ bắp này không hoạt động đúng cách, nó có thể gây ra táo bón và các biến chứng táo bón khác.

Bằng việc kết hợp với khảo sát triệu chứng táo bón, phương pháp kiểm tra vật lý có thể giúp bác sĩ xác định tình trạng táo bón của trẻ và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Phương pháp 3: Siêu âm bụng

Sử dụng siêu âm bụng là một trong những phương pháp chẩn đoán táo bón ở trẻ em, nó được sử dụng để đánh giá chức năng đường tiêu hóa của trẻ thông qua việc quan sát các cấu trúc và chức năng của các cơ quan trong bụng của trẻ.

• Chuẩn bị: Bé sẽ được yêu cầu không được ăn uống từ 6 đến 8 giờ trước khi thực hiện siêu âm. Trong quá trình thực hiện siêu âm, trẻ nằm trên giường siêu âm và được yêu cầu cởi quần áo trên bụng.
• Thực hiện siêu âm: Bác sĩ sẽ sử dụng một thiết bị siêu âm để tạo ra hình ảnh về các cơ quan trong bụng của con. Siêu âm bụng sẽ tập trung vào các cơ quan như dạ dày, ruột non, ruột già, thận và bàng quang để xác định kích thước, hình dạng và chức năng của chúng. Bác sĩ sẽ đánh giá các cơ quan này để xác định xem có bất kỳ tình trạng bất thường nào đang xảy ra trong hệ tiêu hóa của trẻ.
• Phân tích kết quả: Sau khi hoàn thành siêu âm, bác sĩ sẽ phân tích kết quả để xác định tình trạng của trẻ. Nếu siêu âm phát hiện ra bất kỳ khối u hoặc cặn bã nào trong đường tiêu hóa của trẻ, nó có thể là nguyên nhân gây ra táo bón.

Phương pháp 4: Xét nghiệm máu và nước tiểu

Xét nghiệm máu và nước tiểu được sử dụng để đánh giá các chỉ số sinh hóa trong cơ thể của trẻ và xác định tình trạng của hệ tiêu hóa.

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp đánh giá tình trạng chức năng gan và thận của trẻ. Trong trường hợp táo bón, xét nghiệm máu có thể phát hiện sự tăng cao của chất độc trong máu do chất thải bị giữ lại trong cơ thể do táo bón, gây ảnh hưởng đến chức năng gan và thận. Xét nghiệm cũng có thể đánh giá mức độ thiếu máu trong cơ thể do táo bón gây ra.
• Xét nghiệm nước tiểu: Nước tiểu có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng táo bón, nếu trẻ bị táo bón mạn tính thì chất thải sẽ được giữ lại trong cơ thể và có thể gây ảnh hưởng đến chức năng thận. Xét nghiệm nước tiểu có thể phát hiện ra sự tăng cao của protein, glucose, acid uric và creatinin trong nước tiểu, những chỉ số này có thể cho biết tình trạng chức năng thận của trẻ.
• Phân tích kết quả: Sau khi hoàn thành xét nghiệm máu và nước tiểu, bác sĩ sẽ phân tích kết quả để xác định tình trạng của trẻ. Nếu xét nghiệm máu và nước tiểu phát hiện ra sự tăng cao của các chỉ số độc hại hoặc tình trạng chức năng gan và thận không ổn định, có thể là nguyên nhân gây ra táo bón.

Phương pháp 5: Chụp X-quang hoặc CT

Chụp X-quang hoặc CT (Computed Tomography) là một phương pháp chẩn đoán táo bón bằng hình ảnh để xác định nguyên nhân của táo bón ở trẻ em. Kỹ thuật này sử dụng tia X và máy tính để tạo ra hình ảnh của các cơ quan nội tạng trong cơ thể.

• Thông thường, chụp X-quang được sử dụng để xem xét xem có bất kỳ khối u nào, dị vật hoặc chặn đường ruột nào gây ra táo bón ở trẻ em. Chụp X-quang thường được thực hiện khi các phương pháp chẩn đoán khác như siêu âm hoặc kiểm tra vật lý không thể xác định được nguyên nhân của táo bón.
• Nếu kết quả chụp X-quang không cho thấy bất kỳ vấn đề gì, bác sĩ có thể yêu cầu chụp CT để tạo ra hình ảnh 3D của các cơ quan nội tạng và xác định rõ hơn vị trí và nguyên nhân của táo bón. Tuy nhiên, việc sử dụng CT để chẩn đoán táo bón ở trẻ em cũng có thể gây ra một số tác hại nhất định cho sức khỏe của trẻ, do đó cần phải cân nhắc kỹ trước khi thực hiện.
• Tóm lại, chụp X-quang hoặc CT là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh để xác định nguyên nhân của táo bón ở trẻ em khi các phương pháp khác không đủ chính xác hoặc không thể xác định được. Việc sử dụng phương pháp này cần được cân nhắc kỹ và chỉ được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa.

Phương pháp 6: Điều trị thử nghiệm

Điều trị thử nghiệm là một phương pháp chẩn đoán triệu chứng táo bón ở trẻ em, trong đó bác sĩ sẽ thử nghiệm việc điều trị để xem liệu tình trạng táo bón của trẻ có cải thiện hay không. Để thực hiện phương pháp này, bác sĩ thường sẽ đưa ra một loạt các điều trị nhằm giúp giải quyết tình trạng táo bón mạn tính của trẻ, bao gồm:

• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Điều này bao gồm đảm bảo rằng con được cung cấp đủ lượng nước và chất xơ trong chế độ ăn uống, đồng thời giảm tiêu thụ các thực phẩm chứa nhiều đường và chất béo. Bác sĩ sẽ yêu cầu trẻ ăn nhiều rau, hoa quả, ngũ cốc nguyên hạt và chất xơ từ các nguồn khác.
• Dùng thuốc lợi tiểu: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc lợi tiểu để giúp tăng cường sự co bóp của đại tràng, giảm thiểu sự chậm trễ trong quá trình di chuyển thức ăn qua đường tiêu hóa. Thuốc này thường được sử dụng trong một thời gian ngắn và chỉ khi cần thiết.
• Trị liệu đường tiêu hóa: Các phương pháp trị liệu đường tiêu hóa như trị liệu đặc biệt hoặc xoa bóp cũng có thể được sử dụng để giúp trẻ vượt qua tình trạng táo bón.
• Điều trị triệu chứng táo bón bằng phương pháp nội soi: Nếu các phương pháp trên không hiệu quả, bác sĩ có thể sử dụng phương pháp nội soi để xem xét và điều trị tình trạng táo bón của trẻ.

Sau khi thử nghiệm một hoặc nhiều phương pháp điều trị, bác sĩ sẽ đánh giá xem liệu tình trạng táo bón của trẻ có cải thiện hay không. Nếu tình trạng của trẻ cải thiện, điều này sẽ xác định rõ nguyên nhân gây ra táo bón và phương pháp điều trị hiệu quả cho trẻ. Nếu không, bác sĩ sẽ tiếp tục tìm kiếm nguyên nhân để khắc phục.

Trên đây là những phương pháp chẩn đoán táo bón ở trẻ hiệu quả nhất được đề xuất. Nếu con có bất kỳ triệu chứng nào, mẹ hãy nhanh chóng đưa con đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời nhé!