Nguyên nhân và cách khắc phục trẻ chậm phát triển ngôn ngữ?

Chậm phát triển ngôn ngữ là tình trạng khi trẻ không phát triển ngôn ngữ đúng theo tiêu chuẩn của độ tuổi hoặc không có khả năng sử dụng ngôn ngữ hiệu quả để giao tiếp. Điều này có thể xảy ra do các rào cản về tâm lý, thể chất hoặc môi trường. Trẻ có thể có khả năng nói và nghe tốt nhưng không thể sử dụng ngôn ngữ để thực hiện các nhiệm vụ giao tiếp, gây khó khăn trong việc học tập, giao tiếp xã hội và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của trẻ.

Chậm phát triển ngôn ngữ là một vấn đề phổ biến và có thể ảnh hưởng đến khoảng 5-10% trẻ em. Việc xác định rõ nguyên nhân và cách khắc phục sớm tình trạng trẻ chậm phát triển ngôn ngữ có thể giúp con tăng khả năng học tập và giao tiếp xã hội trong tương lai.

Các dấu hiệu nhận biết chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ

Một trong những thông tin quan trọng giúp phụ huynh, giáo viên hoặc những người chăm sóc trẻ nhận ra tình trạng trẻ chậm phát triển ngôn ngữ kịp thời gồm:

• Trẻ không đáp ứng khi được gọi tên hoặc khi được yêu cầu làm một việc gì đó.
• Trẻ ít nói hoặc không nói chữ nào khi đã trò chuyện được một thời gian.
• Trẻ không thể diễn đạt ý tưởng hoặc ý nghĩ của mình bằng lời nói.
• Trẻ không hiểu được các yêu cầu đơn giản từ người lớn.
• Trẻ không thể sử dụng từ ngữ để diễn đạt cảm xúc hoặc suy nghĩ của mình.
• Trẻ có thể có vấn đề trong việc phát âm chính xác các từ hoặc động tác miệng không đúng khi nói.
• Trẻ thường sử dụng từ ngữ đơn giản hơn so với trẻ cùng tuổi.
• Trẻ không thể tham gia vào các hoạt động xã hội như chơi đùa hoặc trò chuyện với bạn bè cùng trang lứa.

Chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ có thể phát hiện được từ các biểu hiện khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi của trẻ. Dưới đây là một số biểu hiện thường gặp ở trẻ chậm phát triển ngôn ngữ theo từng độ tuổi mẹ có thể tham khảo:

• Độ tuổi từ 0-12 tháng: Trẻ không đáp ứng được khi được gọi tên, không cười hoặc cười ít, không chào hỏi hoặc tương tác với người khác, không phát ra âm thanh hoặc chỉ phát ra âm thanh đơn giản (như "a", "o"), không đặt câu hỏi hoặc chỉ khóc khi muốn điều gì đó.
• Độ tuổi từ 12-24 tháng: Trẻ không hiểu được yêu cầu đơn giản, không sử dụng từ ngữ để diễn đạt ý tưởng của mình, không đặt câu hỏi hoặc trả lời câu hỏi, không đáp ứng được khi được gọi tên, không thể nhận diện được các đồ vật hoặc người thân quen.
• Độ tuổi từ 2-3 tuổi: Trẻ không có thể nói được các từ đơn giản, không sử dụng được câu hoàn chỉnh, không hiểu được các yêu cầu đơn giản, không thể diễn đạt được ý tưởng của mình, không thể kể chuyện, không thể hát hoặc nhảy theo nhạc.
• Độ tuổi từ 3-4 tuổi: Trẻ không có thể sử dụng được ngôn ngữ để tương tác với người khác, không có thể kể được các câu chuyện đơn giản, không thể đặt câu hỏi hoặc trả lời câu hỏi đơn giản, không thể tham gia vào các trò chơi với người khác.

Nếu nhận thấy trẻ xuất hiện những biểu hiện trên, bạn nên tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ để kiểm tra nếu trẻ có chậm phát triển ngôn ngữ và cần được can thiệp để hỗ trợ sự phát triển ngôn ngữ của mình.

Nguyên nhân của chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ, có thể kể đến những nguyên nhân nổi trội nhất như:

Khiếm thính:

Trẻ khiếm thính thường gặp khó khăn trong việc lắng nghe và tiếp nhận ngôn ngữ, do đó, chậm phát triển ngôn ngữ là một vấn đề thường gặp. Trẻ khiếm thính thường thiếu kinh nghiệm về ngôn ngữ bởi vì họ không nghe được những tiếng nói bình thường, và do đó có thể gặp khó khăn trong việc nhận diện và sử dụng từ vựng, đặc biệt là những từ không phải là thông dụng.

Tự kỷ:

Tự kỷ là một rối loạn phát triển về mặt tâm lý và gây ra khó khăn trong việc giao tiếp với người khác. Trẻ tự kỷ thường không thể thiết lập được mối quan hệ xã hội, có thể thiếu sự quan tâm và tương tác với những người xung quanh, điều này gây khó khăn trong việc học và phát triển ngôn ngữ.

Khuyết tật trí tuệ:

Trẻ có khuyết tật trí tuệ thường gặp khó khăn trong việc học tập và giao tiếp. Chậm phát triển ngôn ngữ là một trong những vấn đề thường gặp ở trẻ khuyết tật trí tuệ, do khả năng giải quyết vấn đề và sử dụng ngôn ngữ không được phát triển bình thường.

Các vấn đề tâm lý xã hội:

Các vấn đề tâm lý xã hội, chẳng hạn như bị bỏ rơi, bạo lực gia đình, hoặc các khó khăn khác có thể gây ra chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ. Trẻ bị ảnh hưởng bởi các vấn đề tâm lý xã hội có thể thiếu sự tập trung và tương tác xã hội, điều này ảnh hưởng đến việc phát triển ngôn ngữ của trẻ.

Các yếu tố nguy cơ gây góp phần gây chậm phát triển ngôn ngữ:

Các yếu tố nguy cơ bao gồm việc sinh non, sử dụng thuốc lá hoặc chất kích thích khi mang thai, sinh đôi, bị nhiễm vi-rút rubella trong thai kỳ, thiếu dinh dưỡng

Cách khắc phục chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ

Sau khi đã nhận biết được những dấu hiệu của trẻ chậm phát triển ngôn ngữ, phụ huynh có thể áp dụng một số biện pháp khắc phục để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt hơn như sau:

• Sử dụng ngôn ngữ ký hiệu: Đây là một phương pháp giao tiếp bằng cách sử dụng các ký hiệu đơn giản để thay thế cho các từ ngữ. Việc sử dụng ngôn ngữ ký hiệu sẽ giúp trẻ hiểu và sử dụng ngôn ngữ một cách dễ dàng hơn.
• Dạy nói bằng âm nhạc: âm nhạc là một phương tiện tuyệt vời để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp. Hát cho trẻ nghe, sử dụng các bài hát có nội dung giáo dục để trẻ học hỏi từ vựng mới và cách phát âm.
• Giao tiếp qua hình ảnh, sách truyện: Trẻ rất thích những hình ảnh đẹp và câu chuyện cổ tích. Việc đọc sách truyện cho trẻ sẽ giúp trẻ hiểu thêm về ngôn ngữ và cách sử dụng từ vựng. Hình ảnh và tranh minh họa trong sách cũng giúp trẻ dễ dàng hình dung và nhớ lại các từ vựng.
• Tìm đến các trung tâm dạy nói để bé được tiếp cận giáo dục phù hợp: Nếu việc can thiệp tại nhà không mang lại nhiều hiệu quả, phụ huynh có thể tìm đến các trung tâm dạy nói để bé được tiếp cận giáo dục phù hợp. Từ đó giúp trẻ sớm hòa nhập và phát huy nhiều tiềm năng của trẻ trong tương lai.

Một số lời khuyên khác để khuyến khích sự phát triển ngôn ngữ ở trẻ: Nói chuyện với con bạn ngay từ khi trẻ mới sinh, đáp lại tiếng nói bập bẹ của trẻ ngay từ khi còn nhỏ, tích cực trả lời câu hỏi của trẻ, Tạo môi trường nói chuyện tích cực, Khuyến khích trẻ đọc sách và luyện nghe, ... Tất cả các hoạt động này sẽ giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp hiệu quả.

Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ là vấn đề không nên bỏ qua vì nó có thể ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Chúng tôi hy vọng rằng, bài viết trên sẽ giúp bạn nắm được những thông tin cần thiết để nhận biết, xử lý và khắc phục nhanh chóng tình trạng chậm phát triển ngôn ngữ ở trẻ.